Kolenmijnexcursie zuid Limburg

Regio Friesland reisde op 9 september verwachtingsvol af naar zuid Limburg. Aanleiding was de door Servaslid Norbert Kühne georganiseerde excursie voor Servasleden naar (de historie van) de zuidoostelijke kolenmijnen.

Norbert heeft zelf in de tachtiger jaren 8 jaar in de Duitse mijnen gewerkt. Mede daardoor was hij een uitstekende gids, die ons op aangename, informatieve en humorvolle wijze wegwijs maakte in de wereld van de kolenmijnen. Wist u dat niet alleen heel hard gewerkt werd in de mijnen, maar er ook strikte veiligheidsregels golden, bijv. voor degenen die het mijnspoor gebruikten om zich per mijnfiets te verplaatsen in de kilometerslange tunnels? Nooit geweten dat het beeld van de met pikhouweel in de wand hakkende mijnwerker, dat we kennen uit films, het beeld is uit de begintijd van de kolenmijnen in zuid Limburg en Duitsland rond 1900. Diverse technische ontwikkelingen later, was daar een machine die wij de ‘wandenschraper’ noemen. De laatste ontwikkeling was gebruikmaking van hydrauliek, waardoor sneller en veiliger gewerkt kon worden. Deze technische ontwikkelingen konden niet voorkomen dat de mijnen, met wel klinkende namens als Julia, Anna of Laura, gesloten werden in de jaren 60 & 70, omdat ze niet langer economisch rendabel waren. Concurrentie door dagbouwkolen uit Amerika en de vondst van de gasbel in Slochteren, zorgde ervoor dat in de zeventiger jaren 70.000 mijnwerkers werkloos werden. Dit resulteerde er onder andere in dat Heerlen, in 1954 de welvarendste gemeente van Nederland, tegenwoordig, samen met Kerkrade, de minst welvarende gemeente in ons land is. Van dames die in bontjassen liepen te paraderen tot achterstandswijken, waar de huizen zo goedkoop werden dat mensen uit het hele land daar naar toe verhuisden. Frappant is hoe de overheid dacht deze werkloosheid op te lossen door in Limburg het ABP, het CBS en DSM te vestigen, met administratieve en ingenieursbanen.

Norbert toonde zich een ware Servasgids, die ons diverse kanten van de medaille liet zien, alles secuur georganiseerd, inclusief busvervoer van museum tot museum. Als je geïnteresseerd bent, is een bezoek aan het museum in Alsdorf (Duitsland) en/of Valkenburg zeer de moeite waard.

’s Avonds hadden we onder het genot van een drankje en hapje diverse nieuwe en hernieuwde contacten met andere Servasleden, gelardeerd met enthousiaste kompels, te weten Roda JC fans, die hun club op het terras aanmoedigden. Getooid met mijnwerkershelm en hoofdlamp, moest Norbert aan de jongste fans in het Ripuarisch dialect uit Kerkrade, uitleggen dat de fans van Roda JC, kompels worden genoemd. Zo zie je maar weer, ook belangrijke historie kan verdwijnen uit het actieve geheugen van de lokale bevolking.

Dank aan Norbert voor de organisatie en het gidsen met zoveel informatie uit de eerste hand, die ons deelnemers, naast informatie, ook begrip heeft bijgebracht voor de huidige soms moeilijke situatie in zuid Limburg. Servas Nederland dank voor de financiële bijdrage aan deze zeer geslaagde Servasdag.

Glück Auf (de mijnwerkers afscheidsgroet) en adieë tsezame (Ripuarisch dialect),

Pieter van Hoeken & Iris Rusz,

Regio Friesland